Op 18 juli waren we met KEK on tour langs bij Friesland Campina voor het thema ‘energie-boeren’. Met een goede opkomst en verschillende experts doken we de inhoud in van zonnedaken, aansluitproblematiek, regionale energiestrategieën en op boeren die in hun bedrijfsmodel toenemend energie leveren. Duidelijk werd dat voor het succes van de energietransitie, boeren een belangrijke rol vervullen.
Ynte de Vries (Programma Manager Farm Energy, Friesland Campina) deelde een ambitieuze visie voor de transformatie van een boerencoöperatie naar een energiecoöperatie. Hij ging daarbij in op verschillende initiateven en de vraag die op dit moment speelt: hoe kunnen we boeren het beste stimuleren om zonnepanelen te leasen of hun daken te verhuren?
Bram Bouwer (Managing Director, Berenschot) nam een andere invalshoek. Hij ziet de grootste uitdaging bij de verdelingsvraagstukken tussen regionaal, gemeentes en wijken, maar ook tussen de warmte, elektriciteit en gasmarkten. Samenwerking en verbinding tussen lokaal en grote steden is hierbij essentieel. Maar hoe kom je tot de juiste uitkomsten? Het kan namelijk zijn dat een dorp met veel ruimte voor zonnepanelen en windmolens, energie leverancier wordt voor een stad in de omgeving. De uitdaging is hierbij om niet de verschillende, maar juist de gezamenlijke belangen te laten regeren.
Landschapsarchitect Dirk Oudes (Landschapsarchitect en onderzoeker, WUR) vertelde hoe het huidige Nederlandse energie-landschap door de jaren heen al meerdere malen is getransformeerd. De vraag rondom de energietransitie gaat dan ook over kaders; ga je het landschap gestructureerd ontwerpen aan de hand van strikte criteria of laat je het geheel over aan de initiatiefnemers? En mogen we uitgaan van gewenning? Dat hoogspanningskabels nu minder opvallen, zou dat in de toekomst ook gelden voor windmolens?
Rens Savenije (Projectontwikkelaar, Ventolines) gaf als vervolgens een snelcursus voor het ontwikkelen van een windpark. Wat komt daar allemaal bij kijken? Om bij wind- en zonneprojecten op het land tot een gezamenlijk succes te komen is vroegtijdige samenwerking essentieel. Wat een uitdaging kan zijn in ons polderlandschap, is dat boeren vaak zowel initiatiefnemers als stakeholders kunnen zijn, wanneer kabels door hun land getrokken moeten worden. Een trend hier bij dat er steeds meer wordt gekeken naar de energiewinning en inrichting over regio’s heen, dit zorgt ervoor dat flexibiliteit van het netwerk nodig is om piekmomenten op te vangen en de elektriciteit te verdelen. Dit maakt dat ook energie-boeren steeds vaker met elkaar moeten samenwerken.
Na de inbreng van experts gingen we aan de gang met wat prikkelende stellingen. Moeten zonnepanelen op daken voorrang dienen te krijgen boven zonnevelden? Is het wel of-of? Want om de transitie te kunnen waarmaken hebben we beide hard nodig. Iedereen is het unaniem eens dat boeren inspraak moeten hebben in de energie transitie en dat zorgen moeten worden weggenomen. Boeren verdienen ook meer erkenning voor hun bijdrage in zowel de landbouwsector als de elektriciteitssector. Over veel onderwerpen was er wel discussie, en konden de experts vaak de nuance duiden.
Deze KEK on tour gaf het overzicht van het grotere plaatje rondom energie-boeren en de verschillende perspectieven en uitdagingen waar rekening mee gehouden moet worden. De middag werd afgesloten met een kort verhaal van energieboer Wouter. Hij deelde zijn ervaring en gaf zijn visie als toekomstig energieleverancier voor de omgeving; "Zou het niet geweldig zijn als we uiteindelijk kunnen tanken bij de boer in plaats van bij een tankstation?"
